Türkiye Cumuriyeti Zıraat Bankası'nın temelini 1863'te tarımsal kredileri
düzenleme girişimlerine başlayan Niş Valisi Midhat Paşa attı.
Midhat Paşa'nın Rusçuk kasabasının Pirot köyünde kurduğu bir
tür tarım kredi kooperatifi olan Memleket Sandığı uygulaması
1867'den sonra resmi nitelik kazandı ve yaygınlaştı.1883'ten
sonra aşar vergisine yapılan %10 oranındaki "Menafi Hissesi"
zammı sandıklara gelir olarak bağlandı. Böylece Menafi Sandıkları
adını alan kurum 1888'de merkezi İstanbul'da bulunan,10 milyon
Osmanlı lirası sermayeli Ziraat Bankası'na dönüştürüldü.1914'te
bankanın yapısında ve çalışma ilkelerinde yapılan yeni düzenlemeler,
1916'da yasallaştı. Şube sayısı 1923'te hızla artarak, 316'yı
bulan banka Cumhuriyet dönemine aktarılan en köklü ve yaygın
mali kuruluş oldu. Cumhuriyet yönetimi 1924'te bir yasayla bankayı
bir devlet kurumu olmaktan çıkarıp 30 milyon lira sermayeli
bir anonim şirkete dönüştürdü; etkinliklerini tarım dışına da
taşırarak her türlü bankacılık işleminde bulunma yetkisi tanıdı.1926'da
bankanın adına Türkiye sözcüğünü eklendi. 1937'de çıkarılan
Türkiye Cumhuriyeti Ziraat Bankası kanunuyla kendi yasası dışında
özel hukuk hükümlerine bağlı, tüzel kişiliği olan bir devlet
kuruluşuna dönüştü.